Standbeelden voor levende personen, dat hoort niet. Nu al door de Gordonallee, de Harry Slingergang of het Carel Helderhofje fietsen of wandelen, nee. Ik gun ze een lang leven, dat zal het zijn. Welk hofje? Lees Het Parool, 17 december 2022 en u snapt waarom. Over Carel Helder een volgend blog.
Over naar Pieter Roemer. Weinig mensen hebben zo’n groot hart voor ons stadsdeel, en hebben daar zulke heldere (hi hi) en informatieve boeken over samengesteld. Bijvoorbeeld Buurten in Noord (2003), 40-45 in Noord (2005), Geschiedenis van het speeltuinwerk in Amsterdam-Noord (2007). Die bewogenheid zie je wel vaker bij ímport, Pieter is geboren in Wognum. Ook daar schreef hij over.
Zijn voor mij allermooiste boek verscheen in 2012: Noord in Beeld. Toen nog met de ambtelijke ondertitel een inventarisatie van de beeldende kunst in de openbare ruimte van Amsterdam-Noord.
In 2022 verscheen een totaal bijgewerkte versie onder de simpele en alleszeggende titel: Noord in Beeld. In dit kloeke boekwerk dat slechts € 10,- kost staan afbeeldingen van werkelijk alles wat maar onder de noemer ‘beeldende kunst’ kan vallen: kunst op woningen, fabrieken, begraafplaatsen, terreinen, wateren, het is allesomvattend.
Met dit boek wandel je van de Molenwijk naar Landelijk Noord om al die kunst te bekijken. Dat lukt niet op één dag, en dat is helemaal niet erg. Met dit boek wordt het wandelen of fietsen door Noord een nog groter feest. Er is zoveel kunst te zien in Noord! Van zeer zichtbaar tot zeer goed verborgen en zelfs onvindbaar. De Vogel Phoenix, De Knoop, het Krijn Breurmonument, die zijn gelukkig onontkoombaar. Maar wie heeft meteen door dat de geveltekst “Wie weet” (Kadoelenweg 193) ook ‘kunst’ is (en heel mooie). Wie is niet talloze keren langs De kalligrafische kras (Han Goan Lim, 1985) gefietst, (zonder het) te zien in het raam van De Open Vaart, Hagedoornplein 1- tegenover dat magnifieke Spanjemonument (Eddy Roos, 1986), onthuld in het bijzijn van de laatste “Spanjestrijders”.
Literatuur in beelden
In beelden zit vaak ook veel literatuur verwerkt, soms al in de naam: de Sal Santenbrug bij Tuindorp Oostzaan.. Op muren kun je ook veel tekst kwijt. Ook die teksten heeft Pieter Roemer voor ons vastgelegd. Hij is een Pietertje Precies en systematisch aangelegd, daar heb je wat aan. Zo fietste ik jaren door de Dierenriembuurt en zag dan in de Sagittahof deze zinnen op een huismuur
Nietsvermoedend en in het donker
op goed geluk vertrokken
als een pijl uit een onzekere boog
(Sagitta is de Boogschutter)
of, al even intrigerend,
harder geklopt, luider gezegd wie je bent
misschien is er niemand
misschien wegen iemand en niemand hier
evenveel
(Weegschaalhof)
Acht coupletten op acht verschillende gevels; samen vormen ze een gedicht van de grootste fantast onder onze dichters, Toon Tellegen.
De koperkleurige ‘armen’ in de Van der Pekstraat met in iedere uitstekende hand een boodschappentas, hangen daar ook niet zomaar. Op die tassen staat steeds een tekst, die, minder poëtisch dan Tellegen, maar bijzonder effectief het wezen van de winkelstraat weergeeft.
kijk naar verschillen/ en zie geen overeenkomst’’ en ‘mag het iets meer zijn? / vriendschap weegt niet’ (teksten Sylvia Fennis, ontwerp, uitvoering Ellen Klijzing) De literatuur komt overal, ook op boodschappentassen.
Kunst in de Putterstraat
Dan de teksten op de gevelstenen in de Putterstraat, dat o zo mooie straatje in de Vogelbuurt. Die zijn in hun Bijbelvastheid ook zéér poëtisch maar zijn tamelijk duister, na 100 jaar: Omhoog rees Noach’s ark op tuimelende vloeden/ waarover bliksem flitst en harde donder knalt/ Zoo rees in oorlogstijd, toen wereldstormen woedden,/ Dit bouwwerk blij omhoog, van gode’s schut omwald. (David Ingwersen, familielid van een van de architecten van deze buurt)
Dan is de zeer nuchtere tekst in de onderdoorgang van de Putterstraat heel wat informatiever: voedsel- en andere prijzen uit 1914-1918. En unieker, want waar vind je muren die vermelden dat een brood toen f 0.40 kostte en ‘portlandcement’ f 1.20 per 1000kg. Misschien is die muur wel met portlandcement gebouwd! Een eerbetoon aan de bewoners en arbeiders van deze wijk.
Het is allemaal te zien, het is zichtbaar. Zelfs de verdwenen kunst heeft Pieter gevonden. Hier doet de uitdrukking ‘Gelukkig hebben we de foto’s nog..’ echt opgeld. Op pagina 499, de laatste tekst, alleen nog in dit boek te vinden, want Verdwenen: de hoekstenen die als Gedenksteen dienden van het Vianneycentrum aan de IJdoornlaan, het onderkomen (1970-2008) van de rk parochie pastoor van Ars. Uiteraard noemt Pieter de bijbehorende Bijbelteksten, fantastisch.
Verdwenen is het fascinerende laatste hoofdstuk van Beelden in Noord. Kopen en er zichtbaar mee door Noord lopen. Grote kans dat u Pieter tegenkomt, op zoek naar nog meer nieuwe, oude en verdwenen Beelden in Noord.
Leo Willemse, december 2022
Lees hier alle blogs van Leo
P.S. Pieter Roemer was tussen 1985-2000 beleidsmedewerker cultuur voor het Stadsdeel Noord. Ik was toen filiaalhoofd voor de OBA op de vestigingen Hagedoornplein, Waterlandplein en Ankerplaats. Maar echt samenwerken deden we in het 4 Mei Comité Nieuwendam waarvan hij volgens mij nog steeds voorzitter is. Pieter doet nooit iets ‘even’ maar wel heel vaak vrijwillig.